Mars, Güneş Sistemimiz içerisinde Güneş’e en yakın dördüncü gezegendir. Ayrıca Dünya’nın, Venüs’le birlikte en yakın komşusudur. Şu anda bildiğimiz anlamda yaşam bulunmayan gezegende muhtemelen milyonlarla yıl önce Dünya benzeri bir görüntü vardı. Fakat bu kızıl gezegen milyonlarca yol boyunca yaşanan kozmik olaylar yüzünden bugün yaşanılmaz hale geldi. Öncelikle atmosferini kaybetti ve yüzeyindeki sular da uzayın derinliklerine karıştı.
Ancak bu kızıl gezegen insanlar için her zaman merak konusu oldu. Bunun sonucunda da insanlar bu gezegene 12 kere uzay görevi gerçekleştirdiler. Bu görevlerin zamanları ve amaçları birbirlerinden farklıydı. Bu yazımızda çeşitli amaçlarla ve çeşitli zamanlarda kızıl gezegenin sırlarını keşfetmek için gönderilen araçlara bakacağız.
Mars İçin Gönderilen Uydular ve Görevleri
İlk olarak Mariner 9 isimli uydu gezegeni incelemek için gönderildi. Bu uydu 30 Mayıs 1971 ile 27 Ekim 1972 yılları arasında hizmet verdi. Görevin temel amacı atmosfer analiziydi. Ayrıca bu uydudan gezegen yüzeyinin yüksek çözünürlüklü görüntüleri alındı.
İkinci olarak Mars Global Surveyor isimli uydu gönderildi. Bu uydu ise 7 Kasım 1996 ile 2 Kasım 2006 yılları arasında görev yaptı. Bu uydunun temel amacı ise yüzeydeki yer şekillerini incelemekti. Bu bağlamda uydu jeolojik süreçleri de tespit edecekti. Ayrıca bu görev sayesinde gezegenin manyetik alanı, hava durumu ve yüzeyin atmosfer ile etkileşimini de öğrenmiş olduk.
Kızıl gezegene gönderilen diğer uydu ise Mars Odyssey’di. Bu uydu 7 Nisan 2001 de yörüngeye oturdu ve günümüzde de halen görevini sürdürmektedir. Bu uydunun temel görevi gezegen yüzeyinde geçmişte veya günümüzde bulunan su kalıntılarını araştırmaktır. Ayrıca bu uydu gezegenin jeolojisini ve gezegenden yayılan radyasyonu da araştıracaktır.
En yakın kırmızı komşumuza gönderilen diğer uydu ise Mars Reconnaissance Orbiter (MRO)’di. Bu uydu 12 Ağustos 2005 tarihinde yörüngeye oturdu ve halan görevini sürdürmektedir. Bu uydunun temel görevi gezegenin yeryüzü şekillerini yüksek çözünürlüklü olarak haritalamak. Ayrıca bu uydunun görevleri arasında; gezegenin iklimini, hava durumunu, jeolojisini ve atmosferini analiz etmek gibi görevler vardır. Son olarak bütün görevlerde olduğu gibi bu uydunun görevleri arasında da gezegen yüzeyinde su arama görevi mevcuttur.
Son olarak kızıl gezegene gönderilen uydunun adı ise Maven’dir. Bu uydu 18 Kasım 2013 tarihinde yörüngeye oturmuştur ve görevine halen devam etmektedir. Bu uydunun temel görevi gezegenin atmosferini neden kaybettiğini araştırmaktır. Bunun yanı sıra atmosferin katmanlarının durumunu, Güneş fırtınalarının etkilerini ve atmosferdeki kararlı izotopların oranını tespit etmek gibi görevleri de vardır. Ayrıca bu görev kızıl gezegene gönderilen son uydulu görevdi.
Gezegenin Yüzeyini İncelemesi İçin Gönderilen Araçlar ve Görevleri
Kızıl gezegenin yüzeyinde çalışması için ilk olarak 1975 yılında yüzey görevleri başlatıldı. Bu yılda Viking Programı adı altında 2 tane sonda gönderildi. Bu sondalara Viking 1 ve Viking 2 denildi. Viking 1, 20 Ağustos 1975 ile 11 Kasım 1982 yılları arasında görevde kaldı. Viking 2 ise, 9 Eylül 1975 ile 12 Nisan 1980 yılları arasında görevde kaldı. Bu görevlerin en önemli amacı ise gezegende yaşam izlerini aramaktı. Bu bağlamda bu araçlarla gezegenin yüzeyinde fotoğraflar çekilmeye çalışıldı. Ayrıca atmosfer ile yüzey bileşiminin yapısı da tespit edilmeye çalışıldı.
NASA’nın kızıl gezegene gerçekleştirdiği bir başka görev ise Spirit adlı yüzey aracıydı. Bu araç 10 Haziran 2003 ile 25 Mayıs 2011 yılları arasında görevde kaldı. Aracın temel görevi kaya ve toprağın çeşitliliğini tespit etmek ve geçmişteki su izlerini araştırmaktı. Ayrıca yüzeydeki jeolojik süreçleri incelemek ve mineralleri tanımlamak da diğer görevleri arasındaydı.
Yine aynı tarihlerde bir başka keşif aracı daha Mars yüzeyine gönderildi. Bu araç ise Opportunity olarak bilinen araçtı. Opportunity, 7 Temmuz 2003 ile 13 Şubat 2019 yılları arasında görevde kaldı. Aracın temel görevi ise gezegen yüzeyinin jeolojik süreçlerini incelemekti. Ayrıca bir başka görevi de 2005 yılında göreve başlayan MRO’nun analizlerini doğrulamaktı.
2007 yılında ise NASA bu sefer kızıl gezegene Phoenix isimli bir başka yüzey aracı gönderdi. Bu aracın görevi gezegen yüzeyinde yaşamı destekleyecek olup olmadığını kontrol etmekti. Ayrıca gezegende suyun geçmişini de araştırdı. Bu ara. 4 Ağustos 2007 ile 24 Mayıs 2010 yılları arasında görevde kaldı.
Phoenix’den sonra Curiosity isimli yüzey aracı gönderildi. Bu araç 26 Kasım 2011’de kızıl gezegenin yüzeyine iniş gerçekleştirdi. Halen de görevine devam etmektedir. Temel görevi ise gezegende bir zamanlar hayatı destekleyecek bir olayın olup olmadığını araştırmaktır.
Bu yıl gerçekleştirilen Perseverance görevinden önceki görev ise Insight göreviydi. Bu araç 5 Mayıs 2018 tarihinde gezegenin yüzeyine iniş gerçekleştirdi ve görevine halen devam etmektedir. Aracın temel görevi ise sismik aktiviteleri ölçmek ve gezegenin iç yapısının 3 boyutlu modelini çıkarmaktır.
Kızıl Gezegeni İnceleyecek Son Araç; Perseverance
Şimdi ise kızıl gezegende yeni bir görevle yaşam aramaya devam ediyoruz. NASA’nın son görevi Perseverance 30 Temmuz 2020 de fırlatıldı ve 18 Şubat 2021’de gezegen yüzeyine iniş gerçekleştirdi. İnişinin hemen ardından gezegenin fotoğraflarını yollayan Perseverance’nin durumu iyi gözüküyordu. Bu araç diğerlerinden çok farklı amaçlar içeriyor. Bir kere kendisi direk bir labaratuar gibi. Üzerinde ingenuity isimli bir helikopter taşıyor ve bu helikopterle gezegende atmosfer incelemeleri yapacak. Eğer bu deney gerçekleşirse başka bir gezegendeki ilk uçuş girişimimiz olacak. Helikopterin toplamda 300 metre yükseklikte 90 saniyelik uçuşlar yapması bekleniyor.
Ayrıca Perseverance üzerinde bulunan cihazlarla gezegen üzerinde Fosil kalıntıları da arayacak. Bu da bizi Mars gezegenin de yaşamı bulmaya her zamankinden daha fazla yaklaştıracak. Yüzeyden toplanan bu örnekler gezegende daha sonra alınmak için deney tüplerinin içerisine yerleştirilecek. Daha sonra 2026 yılında gönderilecek başka bir araç tarafından bu tüpler Dünya’ya getirilecek. Fakat örneklerin tahmini Dünya’ya gelme süreleri olarak 2031 yılı gösteriliyor. Ancak Perseverance’nin özellikleri bununla da bitmiyor. İşte sizlere bu küçük yol arkadaşımızın yapabildiklerinden örnekler;
1 Numara: Mastcam isimli kamera. Bu kamera Mars yüzeyinden görüntüler alacak.
2 Numara: EDA isimli iklimleri izlemeye yarayan araç.
3 Numara: ORUE isimli gezegende oksijen üretmeye çalışacak olan araç.
4 Numara: PIFXL isimli gezegende yaşamın izlerini x-ray ışınları kullanarak arayacak araç.
5 Numara: RMFMSE isimli gezegenin yer altı kaynaklarını araştıracak araç.
6 Numara: SHEWRALFOAC isimli gezegende yaşamın izlerini arayacak bir başka araç.
7 Numara: Super Cam isimli yüzeyde bulunan kayaları araştıracak araç.
8 Numara: Ingenuity isimli helikopter ise gezegen de uçmak ve atmosferik bilgiler edinmemizi sağlayacak araç.
Evet, sizlerin de gördüğü gibi insanoğlu sürekli ileri ve daha ileri gidiyor. Gelişen teknolojiler ve öğrendiğimiz bilgiler ile sürekli yeni gezegenler ve yeni yaşamlar keşfediyoruz. Bütün bunları göz önünde bulundurduğumuzda kim bilir, belki Mars bizim yeni evimiz olacaktır. Sizce de bu çok heyecanlı değil mi?
