Güneş sistemi ve gezegenleri açıklamak için öncelikle bunların ne olduklarını anlamamız gerekmektedir. Güneş sistemi nedir diye sorduğumuzda ise bunu çoğu insan bilemiyor. Güneş sistemini; bir yıldızın etrafında belirli periyotlar ve belirli mesafelerle dönen cisimlerin olduğu bir sistem olarak tanımlayabiliriz.
İçinde yaşadığımız dünya insanlık tarihinde sürekli merak edilmiştir. Ancak bundan daha fazla merak edilen şeyse, insanın yukarıya baktığında gördükleridir. İnsan her zaman gökyüzü ve ötesinde neler olup bittiğini merak etmiştir. Bu yüzden tarihi devirler boyunca hemen her uygarlık gökyüzü ve yıldızlarla ilgilenmiştir.
Güneş Sistemi ve İçeriği
Uluslararası Gökbilim Birliği (UIA)’nın kabul ettiği şekilde, Güneş sistemimizde toplamda 8 gezegen vardır. Bunların 4 tanesi kayaç. 4 tanesi de gazlardan oluşmuştur. Gezegenler yapı olarak birbirini andırsa da hepsinin birbirinden farklı özellikleri bulunmaktadır. Bu bağlamda karasal gezegenler; Merkür, Venüs, Dünya ve Mars’tır. Gazlardan oluşmuş gezegenler ise; Jüpiter, Uranüs, Satürn ve Neptün’dür.
Geçmiş yıllarda Plüton’da bir gezegen olarak sayılmıştı. Fakat artık kendisinin bir kısmı Kuiper Kuşağı denen bölgede kaldığı için gezegenlik statüsü elinden alınmıştır. Gezegenlerin Güneş’den uzaklıklarına göre sıralanışı; Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün şeklindedir.
Sistemin En Hızlı Gezegeni
Merkür güneşimize en yakın gezegendir. Bunun yanı sıra Plüton’un sıralamadan çıkmasıyla birlikte Merkür, Güneş Sistemi sıralaması içerisinde en küçük gezegen olmuştur. Merkür Güneş’e en yakın gezegen olmakla birlikte koyu gri rengindedir. Fakat Merkür aynı zamanda Güneş sistemimizdeki en hızlı dönen gezegendir. İsmini Roma Tanrıları’ndan biri olan Merkür’den almaktadır. Bilinen bir uydusu yoktur.
Güneş’in Batı’dan Doğduğu Gezegen
İkinci gezegenimiz ise Venüs’tür. Venüs, Güneş’e en yakın gezegen olmakla birlikte aynı zamanda sistemdeki en sıcak gezegendir. Bunun sebebi ise başına gelen bir çevre felaketidir. Fakat Venüs’ün ilginç özellikleri saymakla bitmez. Bunlardan bir tanesi de dönüş yönüdür. Venüs diğer gezegenlerin aksine batıdan doğuya doğru dönmektedir. Son olarak Venüs’ün boyutları Dünya ile aynıdır. Fakat rengi genellikle sarı ve turuncu ağırlıklıdır.
Güneş Sistemi İçindeki Göz Bebeğimiz
Üçüncü gezegenimiz ve bizim gözbebeğimiz Dünya’dır. Dünya’nın 1 tane de uydusu bulunmaktadır ve biz bu uyduya Ay demekteyiz. Bizim dünyamız güneş sistemi içerisinde bildiğimiz yaşanabilir tek gezegendir. Bu yönü bakımıyla da eşsizdir. Dünya uzaktan bakıldığında yıllar önce Carls Sagan’ında dediği gibi “soluk mavi bir noktadır.” Dünya’nın yüzeyinin 4’te 3’ünü kaplayan sular dünyamızı mavi bir top gibi gösterir. Aynı zamanda Dünya kutuplardan basık, geoit şekilli bir gezegendir.
Kızıl Gezegen
Dördüncü gezegenimiz Mars’tır. İsmini Roma Savaş Tanrısı Mars’tan almıştır. Ama Mars’ın diğer bir adı da Kızıl Gezegen’dir. Mars’ın bilinen 2 uydusu vardır. Bunlar Phobos ve Deimos’dur. Mars’ın kızıl görünmesinin sebebi ise demirce zengin topraklara sahip olmasıdır.
Gaz Devlerinin En Büyüğü
Eğer Güneş Sistemi büyüklük sıralaması yapacak olsaydık, bu gezegeni birinci sıraya koymamız gerekecekti. Fakat kendisi Güneş’e uzaklık bakımından beşinci sırada yer almaktadır. Evet, bu gezegenimiz gaz devlerinden birisi olarak nitelendirilen Jüpiter’dir. Jüpiter, Güneş etrafındaki dönüşünü 12 Dünya yılında tamamlamaktadır. Bilinen toplam 79 uydusu vardır. Büyüklük sıralamasında birinci olan Jüpiter’in içerisine güneş sistemi içerisindeki diğer gezegenlerin tamamı sığmaktadır. Hatta üzerinde yüzyıllardır devam eden bir fırtınaya sadece bizim dünyamız sığabilmektedir. Bu bakımdan da muhteşem olan bir başka gezegen olduğunu söyleyebiliriz.
Etrafı Kaya ve Buzlarla Çevrili Olan Gezegen
Güneşimize en yakın altıncı gezegen ise Satürn’dür. Satürn belki de güneş sisteminde Dünya’dan sonra en eşsiz olan ikinci gezegendir. Çünkü Satürn’ün buz ve kayalardan oluşmuş halkaları vardır. Satürn’ün 1 yılı 30 Dünya yılına denk gelmektedir. Gezegenin ortalama sıcaklığı ise -180oc’dir. Satürn’de Jüpiter gibi bir gaz devidir.
Yeşilin ve Mavinin Ruhunu Yansıtan Gezegen
Uranüs ise diğer bir gaz gezegenidir. Ortalama sıcaklık bakımından gezegenlerin arasında sıcaklığı en az olan gezegen Uranüs’tür. Uranüs’ün ortalama sıcaklığı -214oc’dir. Son olarak bu uzak ve soğuk gezegenin rengi mavi ve yeşil renklerin karışımlarından oluşmaktadır.
Mavi Bir Buz Topu
Son gezegenimiz ve Güneş’e en uzak gezegen ise Neptün’dür. Neptün gezegeninin 14 uydusu vardır. Ayrıca Neptün’de, Uranüs gibi Güneş sistemi içerisindeki en soğuk gezegenlerden biridir. Fakat Neptün belki de insanlığın dış uzay seyahatleri için kullanılabilecek bir gezegen olabilir. Çünkü bünyesindeki gazların çoğu Hidrojen ve Helyum’dur.
Son bir bilgi olarak da Güneş Sistemi’nin çapı konusuna değinecek olursak bu sayının; 15 Trilyon kilometre olduğunu söylemeliyiz. Ya da bir başka ifade biçimiyle 100 bin AU (Astronomik Uzaklık)’dur. Bunu biraz açmak gerekirse; biz uzaydaki ölçü birimi olarak Dünya ve Güneş arasındaki mesafeyi baz alıyoruz. Bu mesafenin uzaklığı da 150 milyon kilometredir. Biz bu uzaklığa 1 AU diyoruz. Bu yüzden diğer gök cisimleri arasındaki uzaklığı bu ölçü birimi üzerinden ifade ediyoruz.
Gördüğünüz gibi güneş sistemi içerisinde yer alan gezegenlerin hepsinin kendilerine has özellikleri var. Fakat aralarında en kıymetlisi elbette ki bizim de ev sahibimiz Dünya. Yaşadığımız sistem de başka bir Dünya ya da yaşama elverişli bir gezegen daha yok. Bu bakımdan dünya bizim tek evimiz ve onun kıymetini bilmemiz gerekiyor. O yüzden sizce de artık Dünya için bir şeyler yapma zamanı gelmedi mi?
